Met een KNAW Van der Gaag beurs kunnen jonge gedragsonderzoekers een onderzoeksproject of werkbezoek in het buitenland uitvoeren. Renate Schelwald is PhD-onderzoeker aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en onderzoekt in Nieuw-Zeeland wat er nodig is om een duurzame voedselomgeving te creëren en te behouden.
Ga direct naar: navigatie
Ga direct naar: inhoud
Interview Van der Gaag beurs | Renate Schelwald - Wat is er nodig is om een duurzame voedselomgeving te creëren en te behouden?
Renate Schelwald (midden) in een voedseltuin
Wat houdt je onderzoek in?
Renate: 'Voedselpraktijken zoals koken, eten en boodschappen doen zijn verantwoordelijk voor een kwart van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dit onderzoek bekijkt deze praktijken vanuit een relationele en holistische lens, zodat verbindingen in de voedselomgeving zichtbaar worden. De casus die ik onderzocht in Nederland toonde aan dat een sterke connectie met voedsel en waar het vandaan komt, alsook gemeenschapsgevoel bijdraagt aan een duurzame(re) voedselomgeving. Door Māori-principes van Manaakitanga en Kaitiakitanga op te nemen in de conceptualisering van voedselpraktijken worden deze meer dan alleen 'een manier van doen', en omvat deze tevens de spirituele, emotionele en sensorische aspecten rondom voedsel. Om gemeenschap rondom voedsel en de connectie die men heeft met (de herkomst van) voedsel te onderzoeken vanuit deze lens, heb ik zes maanden lang etnografisch veldwerk gedaan in samenwerking met meer dan zes voedselorganisaties in Wellington in Nieuw-Zeeland, waarbij de focus lag op twee voedseltuinen.'
Onderzoek vanuit een relationele en holistische lens
Renate: 'Deze casus laat zien hoe initiatieven die gebaseerd zijn op relationele principes een ethiek van zorg en verbondenheid kunnen integreren in voedselpraktijken. Het onderzoek wijst op de beperkingen van op gedrag gerichte benaderingen en benadrukt het belang van een relationele benadering die de fundamentele verbindingen en onderlinge afhankelijkheden tussen mensen, land en voedsel erkent. Het onderzoek toont aan dat voedseltuinen (mara kai) in Wellington sociale cohesie, vaardigheidsontwikkeling en zorg voor de natuur bevorderen, terwijl ze de verbinding van mensen met hun voedselbronnen herstellen. Door deze initiatieven te ondersteunen en goed onderling te verbinden, worden duurzame voedselpraktijken bevorderd en ontstaat er ruimte voor een transformatie naar een duurzame voedselomgeving.'
Waarom is je onderzoek belangrijk?
Renate: 'Een onderscheidend aspect van dit onderzoek is de nadruk op een relationele benadering, waarbij inheemse principes zoals die van de Māori centraal staan. Het veldwerk is een samenwerking geweest met lokale gemeenschapsinitiatieven, waardoor er diepe, genuanceerde kennis is opgebouwd die recht doet aan het perspectief van mensen en niet-mensen die samen werken aan een duurzame voedselomgeving. Dit co-creatieve proces met lokale vrijwilligers en de gemeenschap, inclusief de natuurlijke omgeving, biedt een holistisch beeld van de manier waarop voedselpraktijken interacteren.'
Samenwerking met lokale gemeenschapsinitiatieven
Renate: 'Verder draagt dit onderzoek niet alleen bij aan de wetenschappelijke kennis over voedselpraktijken, maar biedt het ook praktische inzichten voor beleidsmakers en gemeenschappen. Het laat zien dat een duurzaame voedselomgeving (sustainable foodscape) kan worden gecreëerd door de focus te verschuiven van individuele gedragsveranderingen, naar systemische en relationele aspecten.'
Wat gaat de Van der Gaag beurs je brengen?
Renate: 'De beurs heeft het gros van mijn veldwerk periode in Aotearoa Nieuw Zeeland gefinancierd, zonder de van der Gaag beurs was het niet mogelijk geweest om dit werk hier te doen. Het is absoluut onmisbaar om kwalitatief onderzoek, en al helemaal etnografisch natuurlijk, uit te voeren binnen de context waar het zich afspeelt, in de leefwereld van de participanten. Dit veldwerk is veel meer dan data ophalen, dankzij de beurs kon ik lang genoeg naar Aotearoa om inzicht te krijgen in de nuances van de voedselomgeving, de culturele verschillen en de politieke situatie omtrent voedsel en daarbuiten.'
Lang genoeg naar Aotearoa dankzij de beurs
Renate: 'Daarbij heb ik de kans gekregen om te werken bij het Stout Research Centre van Victoria University Wellington, waardoor ik nu een breder internationaal academisch netwerk heb opgebouwd. Ook gaf het me de kans om ter plekke samen te werken met onderzoekers die hier wonen en werken. Zo startte ik bijvoorbeeld een project in samenwerking met de Wai-te-ata press op de universiteit, die leidde tot de publicatie van mijn mixed-media fotoserie, gemaakt in een van de voedseltuinen hier in Wellington, in een opkomende exhibitie van de European Association of Social Anthropologist. De (bescheiden) inkomsten van deze exhibitie doneer ik terug aan de voedseltuin.'
Hoe was je op de hoogte gekomen van de beurs?
Renate: 'Tijdens de zoektocht naar een PhD- positie enkele jaren geleden was de KNAW op mijn radar gekomen, en sindsdien check ik regelmatig of interessante lezingen of andere activiteiten bij hen voorbijkomen. Zo kwam ik tijdens mijn zoektocht naar beurzen om mijn PhD-onderzoek te verrijken terecht bij de Van der Gaag beurs. Als interdisciplinair onderzoeker kan het soms lastig zijn om de juiste beurzen te vinden. Een antropoloog op de afdeling bestuurskunde, die visueel etnografisch werk wil doen in het buitenland? Het was even een zoektocht om iets te vinden waar ik kans zou maken, en waar niet raar opgekeken wordt van lange perioden veldwerk. Des te dankbaarder ben ik dat ik dankzij de Van der Gaag beurs deze bijzondere en leerzame periode realiteit heb kunnen maken.'
Heb je nog tips voor aanvragers in spe?
Renate: 'Als tip zou ik mee willen geven om het altijd te proberen. Heb je een idee om je onderzoek te verrijken, met veldwerk of iets anders? Er is meer mogelijk dan je denkt als je je ideeën maar uitwerkt!'
- Aanvragen:Gaat open 1 september 2025
KNAW Van der Gaag beurs
Met een KNAW Van der Gaag beurs kunnen jonge gedragsonderzoekers een onderzoeksproject of werkbezoek in het buitenland uitvoeren. Een KNAW Van der Gaag beurs bedraagt maximaal 10.000 euro.
Bekijk fonds