De la Courtprijs

Gera ter Meulen ontvangt de De la Courtprijs 2022 voor haar onderzoek naar adoptie en pleegzorg. Zij richtte een eigen wetenschappelijk kennisbureau op en levert hiermee een knap voorbeeld hoe een onafhankelijk onderzoeker te werk kan gaan, aldus de jury. De prijs beloont onbezoldigd en onafhankelijk onderzoek buiten de gevestigde academische instituties.

Over de laureaat

Gera ter Meulen richtte in 2017 KennisBureau ter Meulen op. Daarvoor was Ter Meulen jarenlang onderzoeker en coördinator van het ADOC (Adoptie Driehoek Onderzoeks Centrum) en werkte zij als beleidsmaker ook in de praktijk. Haar bureau maakt wetenschappelijke kennis over pleegzorg, adoptie en tehuiszorg toegankelijk. Met haar KennisBureau nam Gera ter Meulen het valoriseren van kennis en het doen van onderzoek van het ADOC over en zet dit nog altijd voort.

Ter Meulen is sociaal ondernemer en doet een groot deel van haar werk onbezoldigd. Ze houdt een database bij van wetenschappelijke artikelen en een website over tehuiszorg, pleegzorg en adoptie én schrijft kennisflitsen, blogs, wetenschappelijke artikelen en beleidsreacties.

Mede door haar verbinding van wetenschap en praktijk worden Ter Meulens bijdragen serieus genomen. Zo informeerde zij Kamerleden en minister over lacunes in het rapport van Commissie Joustra over interlandelijke adoptie. Ter Meulen gaf inzicht in dat wat vanuit de wetenschap bekend is omtrent interlandelijke adoptie. Ze pleit voor een wetenschappelijke poot binnen het Expertisecentrum Adoptie en het oprichten van een leerstoel.

Myriam Everard ontvangt de De la Courtprijs 2020 voor haar wetenschappelijke oeuvre. Hierin staat de rol van vrouwen in de Nederlandse geschiedenis centraal.

Hoe verandert onze kijk op geschiedenis als je uitgaat van het leven van vrouwen? Deze vraag staat centraal in het brede scala aan historische publicaties van Myriam Everard.  Met haar onderzoek naar seksualiteit, sekse, arbeid, burgerschap en genderverhoudingen werpt Everard nieuw licht op de geschiedenis van het ‘moderne’ Nederland vanaf eind achttiende eeuw.

Over de laureaat

Na haar promotie Ziel en zinnen. Over liefde en lust tussen vrouwen in de tweede helft van de achttiende eeuw (Universiteit Leiden) wijdde Everard haar leven aan onderzoek buiten de gevestigde academische instituties. Ze publiceerde over vrouwen in de patriottentijd en over de geschiedenis van de Nederlandse vrouwenbeweging, over de politiek geëngageerde zielsvriendinnen Elizabeth Wolff en Agatha Deken en vooraanstaande feministen zoals Wilhelmina Drucker en Rosa Manus. En ze beschreef het ruige leven van ‘lollepotten’ en het harde bestaan van trekarbeidsters.

Boekrestaurator Karin Scheper heeft de De la Court-Prijs 2017 ontvangen voor haar proefschrift over de islamitische boekbindtraditie. 

Het onderzoek van Karin Scheper resulteerde in haar bij Brill verschenen proefschrift The Islamic Bookbinding Tradition. A Book Archaeological Study. Hierin beschrijft zij op basis van Midden-Oosterse en Zuidoost-Aziatische handschriften uit de collectie van de Leidse bibliotheek voor het eerst de technieken waarmee islamitische boekbinders hun handschriften bonden. Scheper toont aan dat de gangbare ideeën over de slechte kwaliteit van de islamitische boekbindmethoden ongegrond zijn. Het werk van Scheper leidt, aldus de jury van de De la Courtprijs, tot een nieuwe wetenschappelijke benadering van de conservering van islamitische handschriften waar collegarestauratoren over de hele wereld hun voordeel mee kunnen doen.

Over de laureaat

Karin Scheper (1970) werkt als restaurator bij de Leidse Universiteitsbibliotheek. Zij studeerde boek- en papierconservering aan de Opleiding Restauratoren in Amsterdam en werkte als restaurator bij verschillende instellingen. Sinds 2000 leidt ze het atelier van de Leidse Universiteitsbibliotheek. Als gastdocent is ze verbonden aan diverse opleidingen, ze geeft lezingen en workshops in het buitenland, en ze draagt in sterke mate bij aan de wetenschappelijke discussie over haar vakgebied.

Marcel Spierts krijgt de De la Courtprijs 2015 voor zijn proefschrift over De stille krachten van de verzorgingsstaat, over de stormachtige ontwikkeling van de sociaal-culturele beroepen na de Tweede Wereldoorlog.

In zijn proefschrift beschrijft Spierts de opkomst van de sociaal-culturele beroepen, zoals jongerenwerkers, opbouwwerkers, en vormingswerkers in naoorlogs Nederland. Hij laat zien hoe de politieke en culturele elite deze kersverse professionals opzadelde met torenhoge verwachtingen ten aanzien van modernisering en individuele ontplooiing, hoe in de jaren zestig en zeventig het werk radicaliseerde en in de decennia daarna de ontnuchtering en bezuiniging volgden. Maar Spierts laat ook zien dat sociaal-culturele professionals een onmisbare rol spelen bij het verleiden van burgers om hun bijdrage te leveren aan de participatiesamenleving. Daarmee staan deze 'participatiepioniers' weer in het hart van de maatschappelijke ontwikkelingen. Marcel Spierts heeft, aldus de jury, met deze studie naar een maatschappelijk relevant en fascinerend onderwerp op overtuigende wijze laten zien waarin het belang van de sociaal-culturele beroepen schuilt.

Over de laureaat

Marcel Spierts (1957) heeft een eigen bureau dat organisaties op het terrein van sociaal werk, educatie en cultuur helpt om de rol van sociale en publieke professionals beter te begrijpen en te benutten. Hij studeerde andragologie aan de Universiteit van Amsterdam, en was docent en onderzoeker aan de Haagse Hogeschool en de Hogeschool van Amsterdam. Begin 2014 promoveerde hij aan de UvA op De stille krachten van de verzorgingsstaat. De precaire professionalisering van de sociaal-culturele beroepen, dat in een handelseditie verscheen bij Van Gennep.

Bram Jagersma heeft de De la Court-Prijs 2013 ontvangen voor zijn vernieuwende onderzoek naar het Soemerisch, een van de oudst overgeleverde talen. De prijs, een bedrag van 7500 euro, is bedoeld voor onderzoek dat onbetaald en zelfstandig is verricht.

Dr. Bram Jagersma promoveerde in 2010 aan de Universiteit Leiden op A descriptive grammar of Sumerian, dat direct bij verschijnen een standaardwerk was. Van het boek zal een handelseditie bij Oxford University Press verschijnen. Jagersma is parttime vakreferent taalwetenschap bij de Leidse universiteitsbibliotheek en zijn wetenschappelijke werk doet hij in zijn vrije tijd. Inmiddels wordt Jagersma gerekend tot de internationale top op het gebied van het Soemerisch.

Het Soemerisch werd tot circa 2000 voor Christus gesproken in het zuiden van Irak en leefde daarna nog zeker tweeduizend jaar voort als taal van geleerden en priesters. Jagersma onderzocht decennialang talloze kleitabletten, waarop het spijkerschrift van de Soemeriërs bewaard is gebleven. De jury koos Jagersma vanwege de grote impact van zijn werk op zowel het onderzoek als het universitaire onderwijs naar de talen en culturen van Mesopotamië. Hij beschrijft het Soemerisch alsof het een ‘levende’ taal betreft volgens de meest recente wetenschappelijke inzichten in de taalwetenschappen.

Joost Welten ontving op 12 januari 2011 de De la Court-Prijs van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) voor zijn boek In dienst voor Napoleons Europese droom, dat gaat over de dienstplichtigen uit het Land van Weert in de Napoleontische tijd.

De De la Court-Prijs, een bedrag van 6800 euro, wordt om de drie jaar uitgereikt voor wetenschappelijk onderzoek in de alfa- en gammawetenschappen dat onbezoldigd is verricht.

Welten (1963) promoveerde in 2007 aan de Universiteit Utrecht op In dienst voor Napoleons Europese droom. De verstoring van de plattelandssamenleving in Weert. Welten bekostigde de studie geheel zelf, inclusief zijn studiereizen, en hij bezocht de vaak moeilijk toegankelijke Franse archieven in zijn vrije tijd.

In zijn boek laat Welten aan de hand van de levensverhalen van dienstplichtigen uit het gebied rond Weert zien hoe Napoleons moderne staat langzamerhand greep kreeg op het dagelijks leven. Maar liefst zeshonderd jongemannen, op een bevolking van nog geen tienduizend mensen, belandden in de jaren 1798-1813 in Napoleons leger. Dat had vanzelfsprekend grote gevolgen voor de hele samenleving. Welten laat zien dat juist de dienstplicht de moderne eenheidsstaat mee vorm gaf, doordat mannen in de bloei van hun leven deel gingen uitmaken van een ideologisch sterk en administratief goed geordend systeem. De jury prijst Weltens minutieuze archiefonderzoek, waardoor hij ook het bestaan in de kleine stad Weert en dat van haar inwoners uit alle lagen van de bevolking tot leven heeft gebracht.

Welten verdient, na een boeiende carrière als onder meer schoonmaker en fabrieksarbeider, nu zijn brood als publicist. Hij werkt onder andere aan publicaties over Hollandse militairen die in 1812 deelnamen aan de Russische veldtocht, en over militaire hospitalen in de Franse tijd.

In dienst voor Napoleons Europese droom. De verstoring van de plattelandssamenleving in Weert verscheen in een handelseditie bij Uitgeverij Davidsfonds in Leuven.

Clemens Hogenstijn ontving de De la Court-Prijs 2005 voor zijn boek over Deventer in de patriottentijd.

Hogenstijns proefschrift Het Algemeen Welzijn van het Volk. Een politiek- en rechtshistorische studie van Deventer in de Patriottentijd (Nijmegen, 2004) is volgens de jury een boek dat erin slaagt tegelijk breed en diep te zijn. De publicatie beweegt zich op het interdisciplinaire terrein van de juridische en historische wetenschappen en presenteert een genuanceerd en gedetailleerd beeld van de scherpe conflicten tussen patriotten en prinsgezinden in Deventer in de roerige jaren tachtig van de achttiende eeuw. Hogenstijn plaatst zijn studie in het perspectief van Verlichtingsideeën over sociale en bestuurlijke vernieuwing.

Over de laureaat

Dr. Clemens Hogenstijn (1948) behaalde de diploma's MULO A en B, en middelbaar en hoger bestuursambtenaar. Hij legde het colloquium doctum af en promoveerde begin 2005 aan de Radboud Universiteit Nijmegen op het nu bekroonde proefschrift Het Algemeen Welzijn van het Volk. Een politiek- en rechtshistorische studie van Deventer in de Patriottentijd. Naast zijn proefschrift schreef Hogenstijn een tiental boeken en tal van artikelen over Deventer en de regio. Die gingen onder meer over rechts-, kerk- en muziekgeschiedenis, onderwijs, families en bedrijven. Ook geeft hij regelmatig lezingen, cursussen over en rondleidingen in de stad Deventer.

Dini Helmers ontving de De la Courtprijs 2002 voor haar boek Gescheurde bedden. Oplossingen voor gestrande huwelijken, Amsterdam 1753-1810 over huwelijksperikelen in Amsterdam in de tweede helft van de achttiende eeuw, waarop zij onlangs is gepromoveerd aan de Vrije Universiteit.

Over de laureaat

Dr. D.M. Helmers (1949) haalde in haar eigen tijd in de jaren 1977 en 1987 de middelbare akte geschiedenis, en bleef sindsdien haar werk combineren met wetenschappelijk onderzoek. Zij publiceerde onder meer artikelen over het huwelijk, scheidingen en overspel in de achttiende eeuw en over het vrouwenleesmuseum in Amsterdam en zij is actief in organisaties voor vrouwengeschiedenis.
Helmers proefschrift 'Gescheurde bedden'. Oplossingen voor gestrande huwelijken, Amsterdam 1753-1810 (Hilversum 2002), waarvoor ze de De la Courtprijs krijgt, is volgens de jury een belangrijke mentaliteitshistorische studie. In het boek laat Helmers zien welke verwachtingen achttiende-eeuwse Amsterdammers hadden over het huwelijk, en welke verrassende wegen ze konden bewandelen om spanning in het huwelijk op te lossen. Het boek is, aldus de Akademie, veel meer dan een rechts- of sociaal-historische studie geworden. Gescheurde bedden is een levendig en goed geschreven boek, met oog voor het persoonlijke verhaal en cultuurhistorische details.

1999

Mw. K.N. Ciggaar (De la Courtprijs)

1996

A. Lehr (Johan de la Court-prijs)

1996

Mw. H. van Voorst Vader-Duyckinck Sander (Pieter de la Court-prijs)

1993

J.L.M. Vos (Pieter de la Court-prijs)

1993M

w. L.E. van den Bergh-Hoogterp (Johan de la Court-prijs)

1991

E. van den Berg (Johan de la Court-prijs)

1991

H.T. Blokland (Pieter de la Court-prijs)

1989

J. van Donselaar (Johan de la Court-prijs)

1989

J.H. Leopold, Verenigd Koninkrijk (Johan de la Court-prijs)

1989

J. Pluis (aanmoedigingsprijs Johan de la Court)

1989

F.P. van Stam (aanmoedigingsprijs Johan de la Court)

1989

A.P.J. Postma, Filippijnen (aanmoedigingsprijs Pieter de la Court)

1989

E. Roelofsz (aanmoedigingsprijs Pieter de la Court)

1989

F.P.J.M. van Vree (aanmoedigingsprijs Pieter de la Court)

1988

K.A. Citroen (Johan de la Court-prijs)

1988

D.H. Duco (aanmoedigingsprijs Johan de la Court-prijs)

1988

G.A. Strijards (aanmoedigingsprijs Pieter de la Court)

1988

A.P. Pieroen (aanmoedigingsprijs Pieter de la Court)

1988

J.D. Querido (aanmoedigingsprijs Pieter de la Court)

1987

C.N. Dubelaar (Pieter de la Court-prijs)

1987

H.J. Scheffer (Johan de la Court-prijs)

1987

B.W.Th. Duijvestijn (aanmoedigingsprijs Johan de la Court)

1987

G.B. Janssen (aanmoedigingsprijs Johan de la Court)

1987

F.L. Roes (aanmoedigingsprijs Pieter de la Court)

1987

J. Swagerman (aanmoedigingsprijs Pieter de la Court)