De rollen van de instituten
De instituten van de KNAW vervullen drie nationale rollen:
- Uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek
- Versterken van de Nederlandse onderzoeksgemeenschap
- Ontwikkelen van kennis ten behoeve van de samenleving
A. Uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek
De KNAW-instituten verrichten wetenschappelijk onderzoek met grote wetenschappelijke en maatschappelijke impact. Ze volgen daarbij een langetermijnagenda die zowel gericht is op het verleggen van de grenzen van kennis als het versterken van nationale onderzoeksagenda’s. De onderzoekers van de instituten genieten brede erkenning als experts door hun vakgenoten. Hun werk verschijnt in toonaangevende tijdschriften en boeken, en wordt gepresenteerd op vooraanstaande congressen. Met hun sterke toewijding aan wetenschappelijke en maatschappelijke impact spelen de instituten een leidende rol bij het aanpakken van urgente uitdagingen en essentiële transities gericht op gezonde mensen, veerkrachtige samenlevingen en een duurzame planeet.
De KNAW-instituten bevorderen en hanteren hoge ethische normen op het gebied van academische vrijheid, academische verantwoordelijkheid en wetenschappelijke integriteit, waarbij eerlijkheid, zorgvuldigheid, transparantie, onafhankelijkheid en verantwoordelijkheid de leidende principes zijn. Door zich sterk te maken voor Open Science stelt de Akademie onderzoekers en stakeholders over de hele wereld in staat om de vruchten te plukken van nieuwe inzichten, terwijl de bescherming van gevoelige gegevens en intellectueel eigendom wordt gewaarborgd door de naleving van het nationale beleid voor kennisveiligheid.
Voor uitmuntend onderzoek zijn talentvolle mensen met verschillende vaardigheden en expertise essentieel. De instituten trekken toptalenten aan en behouden deze, terwijl ze zorgen voor een stimulerende en ondersteunende werkomgeving waarin medewerkers zich volledig kunnen ontplooien. De ambitieuze agenda van de KNAW voor een bredere erkenning en waardering van medewerkers stimuleert zowel teams als individuele medewerkers om het beste uit zichzelf te halen en ieders talent optimaal te benutten.
De instituten werken nauw samen met zowel academische als niet-academische spelers, evenals burgers in binnen- en buitenland. Ze betrekken deze partijen bij hun onderzoeksprocessen via participatie en co-creatie, waardoor nieuwe kennis wordt gegenereerd en de dialoog tussen wetenschap en samenleving wordt versterkt. De KNAW-instituten fungeren met grote regelmaat als hubs voor citizen science, door hun betrokkenheid bij toonaangevende projecten waarbij burgers een actieve rol spelen in het wetenschappelijk proces.
Kernambitie: De KNAW-instituten streven ernaar om wetenschappelijk onderzoek met grote impact te blijven uitvoeren volgens een onderzoeksagenda voor de lange termijn waarbij hoge ethische normen worden gehanteerd.
B. Versterken van de Nederlandse onderzoeksgemeenschap
De instituten faciliteren onderzoek door hun leidende rol in nationale en internationale onderzoeksinfrastructuren . Ze houden uniek onderzoeksmateriaal in stand, zoals collecties, databases, archieven van literaire of historische objecten en andere wetenschappelijke faciliteiten, en verlenen daar toegang toe. Als nationale hubs coördineren de instituten de toegang tot grootschalige internationale infrastructuren en dragen ze bij aan de ontwikkeling daarvan. Deze unieke voorzieningen voegen niet alleen aanzienlijke waarde toe aan het eigen onderzoek van de instituten, maar fungeren ook als essentiële faciliteiten voor specifieke vakgebieden en stimuleren tegelijk de vooruitgang van de wetenschap. Nationaal én internationaal.
De instituten faciliteren onderzoek door binnen nationale onderzoeksinfrastructuren een leidende rol te spelen op nationaal en internationaal niveau. Ze houden uniek onderzoeksmateriaal in stand, zoals collecties, databases, archieven van literaire of historische objecten en andere wetenschappelijke faciliteiten, en verlenen daar toegang toe. Als nationale hubs coördineren de instituten de toegang tot grootschalige internationale infrastructuren en dragen ze bij aan de ontwikkeling daarvan. Deze unieke middelen voegen niet alleen aanzienlijke waarde toe aan het eigen onderzoek van de instituten, maar fungeren ook als essentiële faciliteiten voor specifieke vakgebieden en stimuleren tegelijk de vooruitgang van de wetenschap. Nationaal én internationaal.
De instituten spelen een belangrijke stimulerende en coördinerende rol door de kennis van universiteiten en andere kennisinstellingen samen te brengen en te vertalen in programma’s en onderzoeksagenda’s voor de lange termijn. Ze zijn nationale knooppunten binnen relevante onderzoeksnetwerken en vormen kennishubs binnen hun onderzoeksdomeinen. In deze rol organiseren de instituten ook nationale en internationale congressen, workshops, cursussen en masterclasses.
De instituten geven hun verbindende rol vorm door netwerken op te zetten, gezamenlijke onderzoeksprogramma’s uit te voeren en formele samenwerkingsverbanden aan te gaan met universiteiten en andere kennisinstellingen. Ze zijn verweven met universitaire onderzoeksgroepen door middel van meer dan 80 hoogleraarschappen, resulterend in ongeveer 50 proefschriften per jaar (aantal promoties in 2024) en talrijke bijdragen aan universitaire onderwijsprogramma’s. De instituten spelen een centrale rol in het opleiden van de volgende generatie wetenschappers en professionals. Hun alumni bekleden prominente posities in Nederland en daarbuiten, zowel binnen als buiten de academische wereld. Jaarlijks lopen meer dan 350 studenten en leerlingen van universiteiten en hogescholen, het middelbaar beroepsonderwijs en middelbare scholen stage bij de KNAW-instituten om ervaring op te doen met innovatieve onderzoekspraktijken en hun professionele netwerk te verbreden.
Kernambitie: De KNAW-instituten versterken hun faciliterende, stimulerende en verbindende rol in Nederland door toegang te bieden tot wereldberoemde collecties en onderzoeksinfrastructuur, nationale en internationale symposia te organiseren en netwerken en gezamenlijke onderzoeksprogramma’s te initiëren.
C. Ontwikkelen van kennis ten behoeve van de samenleving
Met hun onderzoek, collecties en onderzoeksinfrastructuur dienen de KNAW-instituten de samenleving door kennis en oplossingen te ontwikkelen voor urgente uitdagingen en maatschappelijke ontwikkelingen, met een focus op gezonde mensen, veerkrachtige samenlevingen en een duurzame planeet. De instituten faciliteren de effectieve overdracht en het gebruik van kennis binnen hun specifieke vakgebieden en zorgen ervoor dat kennis efficiënt beschikbaar komt wanneer de actualiteit daarom vraagt. Kennisdeling door de KNAW-instituten is gericht op zowel professionele gebruikers als het grote publiek.
De KNAW-instituten werken actief samen en delen kennis met professionele gebruikers, waardoor nieuwe kennis wordt gegenereerd en de dialoog tussen wetenschap en samenleving wordt versterkt. Voorbeelden van professionele gebruikers zijn beleidsmakers, ngo’s, bedrijven, ziekenhuizen en hogescholen. Kennisontwikkeling met professionele gebruikers vindt plaats door middel van publiek-private samenwerking, consultancy, start-ups en octrooiaanvragen, publicatie van onderzoeksresultaten in media gericht op professionele gebruikers, presentaties op congressen voor professionals en training van professionele gebruikers. Zo dragen de KNAW-instituten bij aan een flexibele, veerkrachtige kennissamenleving en stimuleren zij innovaties die het Europese concurrentievermogen bevorderen.
Onderzoekers van de KNAW-instituten nemen ook deel aan regionale, nationale, Europese en mondiale beleidsadviescommissies en onderhouden nauwe contacten met publieke kennisorganisaties en adviesorganen. In deze rol geven de instituten evidence-based advies dat beleidsmakers helpt bij hun besluitvorming.
De KNAW-instituten zetten zich in om de maatschappelijke betrokkenheid te versterken door hun onderzoeksresultaten actief te delen met het grote publiek. Medewerkers van de KNAW-instituten verschijnen in de media, schrijven blogs en zijn aanwezig op sociale media, organiseren tentoonstellingen en geven lezingen voor een algemeen publiek. De instituten openen regelmatig hun deuren voor het grote publiek, zodat burgers kennis kunnen maken met het onderzoek van de instituten en de wetenschap in het algemeen. Door onze ontdekkingen op toegankelijke wijze te delen, wekken we de nieuwsgierigheid van het publiek en brengen we hen in contact met de academische onderzoekswereld. Door actief contact te zoeken met groepen die normaal gesproken niet in aanraking komen met de academische wereld, zorgen we dat iedereen de kans krijgt om te ervaren wat het belang is van wetenschappelijk onderzoek.
Kernambitie: De KNAW-instituten vergroten hun inspanningen om professionele gebruikers en het grote publiek te betrekken bij hun activiteiten, waarbij ze zich speciaal richten op groepen die normaal gesproken niet in aanraking komen met de academische wereld.
Onderzoeksthema’s van de KNAW-instituten
Via haar instituten wil de Akademie de grenzen van de wetenschappelijke kennis verleggen en kennis creëren om urgente uitdagingen en maatschappelijke ontwikkelingen aan te pakken, met speciale focus op drie overkoepelende strategische thema’s: Gezonde mensen, veerkrachtige samenlevingen en een duurzame planeet.
Gezonde mensen
Het thema gezonde mensen omvat onderzoek naar het algemene welzijn van mensen, met als doel de gezondheid en het welzijn van zowel individuele personen als populaties te begrijpen en te verbeteren. Het onderzoek van de KNAW-instituten maakt de fundamentele basis van het leven inzichtelijk en verschaft essentiële kennis om ziekten zoals alzheimer, kanker, hartfalen, schimmelinfecties, obsessieve-compulsieve stoornissen, visuele aandoeningen en slaapstoornissen te bestrijden. Onderzoek binnen de KNAW-instituten heeft baanbrekende technologie opgeleverd, waaronder de ontwikkeling van organoïde-technologie en visuele-hersenschorsimplantaten. De KNAW-instituten bieden met hun infrastructuur en collecties (bijvoorbeeld de Nederlandse Hersenbank) toegang tot een excellente onderzoeksinfrastructuur gerelateerd aan het thema ‘gezonde mensen’. De instituten bestuderen ook de invloed van sociale ongelijkheid op de gezondheid en levensverwachting van mensen. Door deze invloed en bevolkingsprocessen zoals vergrijzing, gezondheid en sterfte te bestuderen, leveren de KNAW-instituten essentiële informatie voor evidence-based beleid dat een gezondere samenleving bevordert.
Veerkrachtige samenlevingen
Het onderzoek naar veerkrachtige samenlevingen verschaft inzicht in de manier waarop samenlevingen functioneren in de context van historische gebeurtenissen en toekomstige uitdagingen zoals klimaatverandering, democratische achteruitgang en sociale ongelijkheid, met bijzondere aandacht voor stemmen die voorheen veelal ondervertegenwoordigd zijn geweest. De KNAW-instituten bieden waardevolle perspectieven op nationale identiteit, demografische trends en maatschappelijke uitdagingen, en de impact daarvan op de samenleving en sociale (on)gelijkheid. Door historische gebeurtenissen zoals wereldoorlogen, massaal geweld, genocide en de impact van koloniale en postkoloniale processen te bestuderen, leveren de instituten belangrijke inzichten in de maatschappelijke gevolgen van zulke gebeurtenissen op de lange termijn. Daarnaast onderzoeken de instituten de rol die taal en cultuur spelen bij identiteitsvorming en maatschappelijke transities door de Nederlandse geschiedenis, cultuur en taal te beschouwen in een mondiale context. Via hun collecties (bijvoorbeeld de collectie publicaties over genocide in de 20e en 21e eeuw en archieven over sociaaleconomische historische ontwikkelingen) verschaffen de instituten belangrijke toegang tot onderzoeksinfrastructuur met betrekking tot het thema ‘veerkrachtige samenlevingen’.
Duurzame planeet
Het onderzoeksthema duurzame planeet richt zich op het begrijpen, creëren en in stand houden van de vereiste voorwaarden voor een duurzame toekomst voor het leven op aarde. De instituten doen onderzoek naar het functioneren van ecosystemen op het land en in het water, waarbij de nadruk ligt op hoe deze reageren op milieuveranderingen en de invloed van de mens. Deze kennis speelt een cruciale rol bij inspanningen om zowel land- als zoetwaterecosystemen te herstellen. Daarnaast draagt onderzoek naar biodiversiteit, interacties en functies bij aan de ontdekking van alternatieve landbouwpraktijken en voedselbronnen en innovatieve toepassingen zoals bioremediatie. De maatschappelijke en menselijke aspecten van een duurzame planeet worden onderzocht door te bestuderen hoe verschillende mensen en instellingen de gevolgen van klimaatverandering waarnemen, daarmee omgaan en daarmee zijn omgegaan in heden en verleden. Dit levert cruciale inzichten op in de manier waarop klimaatbeheer is vervlochten met het dagelijks bestaan en de politiek. Door middel van haar langlopende onderzoeksprogramma’s en datasets, onderzoeksinfrastructuur (bijv. het Vogeltrekstation) en collecties (bijv. schimmel- en bacteriecollecties) faciliteert de KNAW onderzoek gerelateerd aan het thema ‘duurzame planeet’.
Kernambitie: De KNAW-instituten versterken activiteiten binnen de overkoepelende strategische onderzoeksthema’s ‘gezonde mensen’, ‘veerkrachtige samenlevingen’ en ‘duurzame planeet’ door interinstitutionele samenwerking te stimuleren.