Kennis & creativiteit als basis van onze samenleving.

Welkom bij de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen: hoeder en duider van de wetenschap in Nederland

De KNAW-instituten nemen een prominente plaats in de (internationale) wetenschap in. Ze functioneren als nationaal kenniscentrum en beheren en ontsluiten unieke en vaak wereldvermaarde collecties en/of onderzoeksfaciliteiten.<a href="/over-de-instituten" title="Over de instituten">Lees meer over de instituten</a>

Instituten

Tien jonge onderzoekers ontvangen dit jaar een KNAW Early Career Partnership. Zij krijgen de gelegenheid om een interdisciplinaire bijeenkomst te organiseren en ontvangen hiervoor een bedrag van 10.000 EUR.

Tien jonge onderzoekers ontvangen dit jaar een KNAW Early Career Partnership. Zij krijgen de gelegenheid om een interdisciplinaire bijeenkomst te organiseren en ontvangen hiervoor een bedrag van 10.000 EUR.

Tien onderzoekers ontvangen KNAW Early Career Partnership 2025

Om in aanmerking te komen voor een financiële bijdrage uit een fonds of om kandidaat te zijn voor een wetenschappelijke prijs, heeft de KNAW in bepaalde gevallen vastgesteld dat de wetenschapper niet langer dan een bepaald aantal jaren mag zijn gepromoveerd. Ook voor kandidaatstelling voor het lidmaatschap van De Jonge Akademie geldt een dergelijke voorwaarde. Extensie van de vastgestelde termijn kan worden verleend vanwege zwangerschap, ouderschap, zorgtaken, zorgverlof, ziekte en/of opleiding tot klinisch specialist.

Extensieregeling KNAW

Van wetenschappers wordt steeds meer verwacht dat ze naar buiten treden en samenwerking zoeken buiten de academische wereld. Deze uitwisseling is belangrijk voor het vertrouwen tussen wetenschap en samenleving, het inspelen op actuele vragen en gezamenlijk werken aan oplossingen voor maatschappelijke problemen. Tegelijkertijd ontbreekt het wetenschappers meestal aan tijd en ondersteuning om zich hiermee bezig te kunnen houden.

Erkennen en Waarderen van wetenschappers die werk maken van wetenschapscommunicatie. Een handreiking voor kennisinstellingen.


Wetenschapscommunicatie door wetenschappers: Gewaardeerd!

‘We have always held to the hope, the belief, the conviction that there is a better life, a better world, beyond the horizon.’  — Franklin D. Roosevelt‘Land of the free, home of the brave.’ De slotregels van het Amerikaanse volkslied zijn een nationale leus geworden—aangehaald door presidenten, burgers, critici én bewonderaars. Maar wat betekent vrijheid eigenlijk in de Amerikaanse context, zowel historisch als in het heden? En wie mag zich er daadwerkelijk op beroepen? De voertaal van de bijeenkomst is Engels.

In zijn State of the Union-toespraak van 1941 benoemde Franklin D. Roosevelt de "Four Freedoms": vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, vrijheid van gebrek en vrijheid van angst. Tijdens de bijeenkomst gaan de sprekers in op de historische wortels en de actuele betekenis van deze idealen. Elke vrijheid roept urgente vragen op over rechtvaardigheid, verbondenheid, macht en kwetsbaarheid.

KNAW Trippenhuis - Kloveniersburgwal 29, Amsterdam

Land of the Free

Met vragen over onderzoek, bijeenkomsten en beleid van de KNAW kunt u terecht bij de afdeling Communicatie. Die biedt ook wegwijs bij het zoeken naar deskundigen.

Perscontact

Het IISG is een vooraanstaand en internationaal archief- en onderzoeksinstituut op het terrein van de sociale geschiedenis, de geschiedenis van arbeid en sociale bewegingen.

Het IISG is een vooraanstaand en internationaal archief- en onderzoeksinstituut op het terrein van de sociale geschiedenis, de geschiedenis van arbeid en sociale bewegingen.

Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) 

DANS is het nationale expertisecentrum en repository voor onderzoeksdata.

DANS is het nationale expertisecentrum en repository voor onderzoeksdata.

DANS

Het Westerdijk Fungal Biodiversity Institute (Westerdijk Instituut-KNAW) beheert een wereldvermaarde collectie van levende schimmels, gisten en bacteriën en is een expertisecentrum voor mycologie, onderzoek naar schimmels en zwammen.

Het Westerdijk Fungal Biodiversity Institute (Westerdijk Instituut-KNAW) beheert een wereldvermaarde collectie van levende schimmels, gisten en bacteriën en is een expertisecentrum voor mycologie, onderzoek naar schimmels en zwammen.

Westerdijk Fungal Biodiversity Institute 

Het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI-KNAW) doet onderzoek naar bevolkingsvraagstukken en ontsluit demografische kennis voor gebruikers in de wetenschap, het beleid en de samenleving.

Het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI-KNAW) doet onderzoek naar bevolkingsvraagstukken en ontsluit demografische kennis voor gebruikers in de wetenschap, het beleid en de samenleving.

Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI)

Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies is een nationaal en internationaal expertisecentrum voor interdisciplinair onderzoek naar de geschiedenis van wereldoorlogen, grootschalig geweld en genociden, en de maatschappelijke uitwerking daarvan. Daarnaast verzamelt, bewaart en ontsluit het NIOD archieven en collecties.

Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies is een nationaal en internationaal expertisecentrum voor interdisciplinair onderzoek naar de geschiedenis van wereldoorlogen, grootschalig geweld en genociden, en de maatschappelijke uitwerking daarvan. Daarnaast verzamelt, bewaart en ontsluit het NIOD archieven en collecties.

NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies 

Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) doet fundamenteel en strategisch onderzoek naar organismen, populaties, levensgemeenschappen en ecosystemen, op het land en in het water.

Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) doet fundamenteel en strategisch onderzoek naar organismen, populaties, levensgemeenschappen en ecosystemen, op het land en in het water.

Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) 

Het Nederlands Herseninstituut-KNAW verricht fundamenteel en strategisch wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de neurowetenschappen. Het accent ligt daarbij op hersenonderzoek en onderzoek naar het visuele systeem.

Het Nederlands Herseninstituut-KNAW verricht fundamenteel en strategisch wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de neurowetenschappen. Het accent ligt daarbij op hersenonderzoek en onderzoek naar het visuele systeem.

Nederlands Herseninstituut

Het Meertens Instituut-KNAW richt zich op de wetenschappelijke bestudering en documentatie van de Nederlandse taal en cultuur.

Het Meertens Instituut-KNAW richt zich op de wetenschappelijke bestudering en documentatie van de Nederlandse taal en cultuur.

Meertens Instituut

Het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) (1851) verricht onderzoek naar Zuidoost-Azië en de Caraïben vanuit een interdisciplinair en comparatief perspectief. Het onderzoek richt zich voornamelijk op de (dis)continuïteiten tussen de koloniale periode, de contemporaire geschiedenis en hedendaagse ontwikkelingen. Ook de doorwerking van het koloniale verleden in postkoloniaal Nederland behoort tot het programma.

Het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV-KNAW) is een geestes- en sociaalwetenschappelijk onderzoeksinstituut gericht op Zuidoost-Azië en de Caraïben. 

Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) 

Het instituut beoogt de Nederlandse geschiedenis en cultuur inclusiever maken. Het instituut ontsluit historische bronnen en literaire teksten voor verder analytisch en interpretatief onderzoek. Daarnaast neemt het Huygens Instituut het voortouw in het ontwikkelen van innovatieve methoden, tools en duurzame digitale infrastructuur.

Het instituut beoogt de Nederlandse geschiedenis en cultuur inclusiever maken. Het instituut ontsluit historische bronnen en literaire teksten voor verder analytisch en interpretatief onderzoek. Daarnaast neemt het Huygens Instituut het voortouw in het ontwikkelen van innovatieve methoden, tools en duurzame digitale infrastructuur.

Huygens Instituut

Het onderzoek binnen het Hubrecht Instituut voor Ontwikkelingsbiologie en Stamcelonderzoek -KNAW richt zich op de ontwikkelings- en stamcelbiologie. Het instituut heeft 24 onderzoeksgroepen die fundamenteel, multidisciplinair onderzoek verrichten op gezonde en zieke cellen, weefsels en organismen. Het Hubrecht Instituut werkt samen met talrijke laboratoria op lokaal, nationaal en internationaal niveau. Het instituut heeft een speciaal partnerschap met het UMC Utrecht, Universiteit Utrecht, Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie, het European Molecular Biology Laboratory (EMBL) en Oncode Institute.

Het Hubrecht Instituut – KNAW doet wereldwijd toonaangevend onderzoek op het gebied van ontwikkelingsbiologie en stamcellen. De onderzoeksgroepen doen fundamenteel, multidisciplinair onderzoek op gezonde en zieke cellen, weefsels en organismen.

Hubrecht Instituut voor Ontwikkelingsbiologie en Stamcelonderzoek 

Het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS-KNAW) is een intellectuele vrijhaven en stimuleert interdisciplinair en nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek in de sociale - en geesteswetenschappen.

Het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS-KNAW) is een intellectuele vrijhaven en stimuleert interdisciplinair en nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek in de sociale - en geesteswetenschappen. 

Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS) 

De Jonge Akademie zet zich in voor de toekomst van de wetenschap: ze draagt de waarde van wetenschap uit en verbetert het wetenschapssysteem. Dit platform van vijftig bevlogen academici onderzoekt, adviseert, verspreidt kennis en brengt mensen bij elkaar. Dit alles met oog en oor voor jonge wetenschappers.

De Jonge Akademie

Knowledge and creativity as the basis of our society.

Welcome to the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences (KNAW): guardian and interpreter of science in the Netherlands

Universiteiten moeten meer aandacht besteden aan het thema ‘eerstegeneratiewetenschappers’. De Jonge Akademie verkende de ervaringen van deze groep en adviseert hoe de academische wereld toegankelijker gemaakt kan worden voor wetenschappers met verschillende achtergronden. Maak bijvoorbeeld ongeschreven regels expliciet en stimuleer mentorschap.

Universiteiten moeten meer aandacht besteden aan het thema ‘eerstegeneratiewetenschappers’. De Jonge Akademie verkende de ervaringen van deze groep en adviseert hoe de academische wereld toegankelijker gemaakt kan worden voor wetenschappers met verschillende achtergronden. Maak bijvoorbeeld ongeschreven regels expliciet en stimuleer mentorschap.

Maak universiteiten toegankelijker voor eerstegeneratiewetenschappers

Universiteiten moeten meer aandacht besteden aan het thema ‘eerstegeneratiewetenschappers’. De Jonge Akademie verkende de ervaringen van deze groep en adviseert hoe de academische wereld toegankelijker gemaakt kan worden voor wetenschappers met verschillende achtergronden.

Universiteiten moeten meer aandacht besteden aan het thema ‘eerstegeneratiewetenschappers’. De Jonge Akademie verkende de ervaringen van deze groep en adviseert hoe de academische wereld toegankelijker gemaakt kan worden voor wetenschappers met verschillende achtergronden.

Niet de eerste de beste - Ervaringen van eerstegeneratiewetenschappers in Nederland

De Christiaan Huygens Wetenschapsprijs bekroont een jonge onderzoeker die een innovatieve bijdrage aan de ruimtewetenschappen, wiskunde of natuurkunde heeft geleverd in een proefschrift. De laureaat ontvangt een bronzen beeld van Christiaan Huygens en een geldbedrag van 10.000 euro.In 2025 staat het vakgebied ruimtewetenschappen centraal.

De Christiaan Huygens Wetenschapsprijs bekroont een jonge onderzoeker die een innovatieve bijdrage aan de ruimtewetenschappen, wiskunde of natuurkunde heeft geleverd in een proefschrift. 

Christiaan Huygens Wetenschapsprijs

Welkom bij de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Met zo’n 1.500 collega’s werken we dagelijks in het hart van de wetenschap. We vertellen je graag meer over wat je mag verwachten als jij onze nieuwe collega wordt.

Werken bij de KNAW

De Akademie brengt advies uit op tal van onderwerpen die de wetenschap betreffen. De invalshoeken voor die adviesonderwerpen zijn op hoofdlijnen geschetst in <a href="publicaties/staan-op-kennis-strategische-agenda-2021-2025" title="Staan op kennis">Staan op kennis</a>, de strategische agenda van de KNAW voor 2021-2025. Bekijk ook <a href="https://d2y7tnbi225lw.cloudfront.net/2025-02/Adviesfunctie%20KNAW-Werkprogramma%20per%20feb%202025.pdf" target="_blank">het werkprogramma</a>.Voor de uitvoering van haar adviestaak heeft de KNAW <a href="/adviesraden-en-commissies">adviesraden en adviescommissies</a> ingesteld. Zij dragen adviesonderwerpen aan en spelen een rol bij de peer review – toetsing door vakgenoten – van de adviezen.

Publicaties

De KNAW onderzoekt welke impact de recente beleidswijzigingen van de regering-Trump hebben op het werk van Nederlandse wetenschappers. We vragen onze leden naar hun ervaringen, inzichten in mogelijke gevolgen en ideeën voor acties die Nederland zou moeten nemen. José van Dijck, hoogleraar Media en digitale samenleving aan de <a class="pcwxHzJDNtENtbMWLKRJNYNnhxmaIdvrpU " href="https://www.linkedin.com/school/universiteit-utrecht/">Universiteit Utrecht</a> en voormalig president van de KNAW, vertelt hoe Trumps beleid de kwetsbaarheid van de Nederlandse wetenschap blootlegt en waarom digitale soevereiniteit dringend aandacht verdient.1. Wat merk jij momenteel concreet van het nieuwe Amerikaanse wetenschapsbeleid? ‘Wat mij persoonlijk trof, was een recente waarschuwing vanuit de Universiteit Utrecht aan alle medewerkers die naar Amerika reizen voor onderzoek. Het ging om een verzoek om  geen data op onze laptops te bewaren die mogelijk in de Verenigde Staten verwijderd zouden kunnen worden of die ervoor kunnen zorgen dat je in de problemen komt. Ik vond dat nogal wat. Zoiets verwacht je misschien als je naar China reist, maar dat deze waarschuwing geldt voor de VS, had ik drie maanden geleden niet voor mogelijk gehouden. Ik hoor het om me heen dat dit de dilemma’s zijn waar mensen die naar Amerika reizen, echt over nadenken.’2. Wat is volgens jou de grootste bedreiging van het Amerikaanse beleid voor Nederland? ‘De digitale samenleving is mijn leeropdracht, en de publieke waarden die daarin vooropstaan zijn bijvoorbeeld privacy, veiligheid, transparantie, accuraatheid, democratische controle en gelijkheid. Deze staan allemaal nadrukkelijk op het spel. Ik zie drie grote dreigingen. De eerste betreft onze digitale soevereiniteit. <a class="pcwxHzJDNtENtbMWLKRJNYNnhxmaIdvrpU " href="https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/digitalisering-bedreigt-onze-universiteit-het-is-tijd-om-een-grens-te-trekken~bff87dc9/" target="_self">Ik waarschuw al jaren</a> dat we niet afhankelijk moeten worden van Big Tech’s infrastructuur, noch die van Amerika, noch van een ander land. Vijftien jaar geleden hadden veertien Nederlandse universiteiten nog elk hun eigen rekencentra, er is er nu nog één over: de Snellius supercomputer in Amsterdam; en het leeuwendeel van onze universiteitsdata staat nu in een Amerikaanse cloud. En deze verandering is uit te leggen: we hadden groot vertrouwen in deze bedrijven, we vonden het makkelijk en efficient om opslag en service in te huren in plaats van onze eigen rekencentra te onderhouden. De vraag is of het uiteindelijk echt goedkoper is. Expertise die we hebben geoutsourced krijgen we niet meer terug. Het is heel makkelijk om data in een cloud te zetten maar heel lastig om er weer uit te halen. Je betaalt meestal een exit-fee die niet mals is en je kunt niet zomaar je data exporteren van de ene cloud naar de andere, als deze niet ‘interoperabel’ is. Makkelijk en goedkoop als je erin komt, moeilijk en duur als je eruit gaat.Het tweede probleem is de snelle opkomst van AI. Als deze technologie niet goed wordt beschermd door wetgeving, wat in veel gevallen zo is aangezien de AI-wet achterloopt op de werkelijkheid, kan al onze data die in de cloud is opgeslagen, gebruikt worden voor AI-trainingsdoeleinden van Big Tech bedrijven. Deze bedrijven bouwen tools als  Chat GPT en Microsoft CoPilot, trainen ze met gigantische hoeveelheden data, en verankeren die AI-tools vervolgens in hun standaard software—services waarvoor je weer een forse prijs betaalt als afnemer. Bovendien zijn deze bedrijven niet transparant in hoe ze welke data verwerken en zo kan er geen democratische controle plaatsvinden. Zowel de verdienmodellen als de algoritmische verwerking zijn bedrijfsgeheim. Zolang dat is, kunnen we onze data wel weggeven in de hoop dat het wordt gebruikt op een manier die wij goedkeuren, maar zijn wij daar absoluut niet zeker van.Ten derde waarschuwen cybersecurity collega’s voor the kill switch. De Amerikaanse Cloud Act geeft de Amerikaanse overheid toegang tot al onze data die bewaard wordt op Amerikaanse cloud services, zelfs al staan de servers op Europees grondgebied. We vergissen ons als we denken dat onze eigen data alleen toegankelijk is voor onszelf. Ik sluit niet uit dat zo’n kill switch op alle momenten te gebruiken is om Europeanen toegang tot hun eigen data te ontzeggen. Trump is wars van regulering, hij heeft alle regulering die in Amerika in toegepast werd op AI in de prullenbak gegooid en gewaarschuwd dat als andere landen deze regulering handhaven door boetes te heffen , hij dit zal bestraffen met importheffingen. Deze drie dreigingen laten de enorme kwetsbaarheid zien van Nederlandse en Europese wetenschappelijke onafhankelijkheid.’3. Welke actie moet Nederland volgens jou nú ondernemen om schade aan de wetenschap te voorkomen? ‘We zijn al een beetje bezig, ik zie de laatste maanden gelukkig al iets meer alertheid bij bestuurders; de meeste CvBs hebben positief gereageerd <a class="pcwxHzJDNtENtbMWLKRJNYNnhxmaIdvrpU " href="https://www.uu.nl/en/opinion/open-letter-to-the-executive-university-board-calling-for-a-transformation-to-digital-autonomy" target="_self">op een open brief die via elke universiteit is verspreid</a>, waarin universiteiten gevraagd worden om alternatieve platforms en infrastructuur te steunen. Maar we moeten niet alleen zeggen dat we Europese alternatieven nodig hebben, we er zélf moeite voor doen. Wij zijn bijvoorbeeld, om minder afhankelijk te worden van Amerikaanse cloudproviders zoals Google en Microsoft, binnen ons onderzoeksconsortium ALGOSOC al begonnen met experimenteren met Europese software, zoals Nextcloud. Dit zijn belangrijke, maar ook langdurige processen door experimenteertijd, privacy assessments, contracten waar universiteiten aan vast zitten of technische overschakelingsproblemen. Niemand kan dit in zijn eentje doen – we moeten samen optrekken binnen bestaande structuren zoals SURF, Universiteiten van Nederland (UNL) en ook de KNAW. Alleen dit soort organisaties kunnen de investeringen en samenwerking bevorderen om onze wetenschap onafhankelijk te laten zijn en data veilig te stellen. Dit zijn prangende problemen in het licht van deze geopolitieke aardverschuiving, het is een tektonische shift die hier aan de gang is.’--José van Dijck (1960) is sinds 2017 universiteitshoogleraar Media en digitale samenleving aan de Universiteit Utrecht. Haar onderzoek gaat over media, mediatechnologieën en digitale samenleving. Van 2015 tot 2018 was ze de eerste vrouwelijke president van de <a class="pcwxHzJDNtENtbMWLKRJNYNnhxmaIdvrpU " href="https://www.knaw.nl/nl/leden/leden/7836" target="_self">Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen</a>. In 2021 ontving zij de <a class="pcwxHzJDNtENtbMWLKRJNYNnhxmaIdvrpU " href="https://www.uu.nl/en/news/nwo-spinoza-prize-awarded-to-media-scholar-jose-van-dijck" target="_self">Spinozaprijs</a>, de hoogste wetenschappelijke erkenning in de wetenschap, van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de C. Edward Baker Award van de International Communication Association (ICA) voor haar wetenschappelijke oeuvre. Ze schreef samen met Thomas Poell en Martijn de Waal het boek <a class="pcwxHzJDNtENtbMWLKRJNYNnhxmaIdvrpU " href="https://www.aup.nl/en/book/9789462984615/de-platformsamenleving" target="_self">The Platform Society</a>, Public Values in a Connective World. Oxford University Press, 2018.Voor pers: Wilt u José van Dijck spreken? Neem contact op met een van onze woordvoerders.

De KNAW onderzoekt welke impact de recente beleidswijzigingen van de regering-Trump hebben op het werk van Nederlandse wetenschappers. We vragen onze leden naar hun ervaringen, inzichten in mogelijke gevolgen en ideeën voor acties die Nederland zou moeten nemen. José van Dijck, hoogleraar Media en Digitale Samenleving aan de Universiteit Utrecht en voormalig president van de KNAW, vertelt hoe Trumps beleid de kwetsbaarheid van de Nederlandse wetenschap blootlegt en waarom digitale soevereiniteit dringend aandacht verdient.


José van Dijck: ‘Europa is haar digitale soevereiniteit kwijt - en zo krijgt ze die terug’

The Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences (the Academy) thinks that your privacy is important. This privacy statement explains which personal data are collected by the Academy, how these data are processed and for what purpose.

Lisa Herzog

Blijf op de hoogte