Eva van Dijk ontvangt Dobberke beurs: 'Bij de gier moeten we alles opnieuw uitvogelen'

Inzoomen, letterlijk en figuurlijk 

‘Bij zo’n reis gaat natuurlijk een goede camera mee om die prachtige natuur vast te leggen,’ vertelt Eva. 'Mijn studiegenoot enthousiasmeerde me om ook eens foto’s te maken van vogels. Dat is nog niet zo makkelijk, zeker niet als ze vliegen. Toen ik de tijd nam om echt in te zoomen op vogels - wat ze doen, hoe ze bewegen, hoe ze interacteren – was ik verkocht. Om een zebra of giraffe te zien moet je naar een National Park. Vogels daarentegen zijn overal. Honderden soorten, altijd om je heen, altijd wel wat te zien of te horen. Mijn liefde voor vogels in het bijzonder is daar ontstaan en gebleven.'

Alles opnieuw uitvogelen

Toen Eva eenmaal terug was in Nederland en er een project voorbijkwam over de cognitie van Rüppell’s gieren, wist ze: dit is het. ‘Alles kwam bij elkaar, een groot geluk. Het tofste vind ik, is dat er nog heel weinig bekend is over het gedrag van gieren. De theorieën en methoden die we op andere vogels hebben toegepast, kunnen we niet zomaar kopiëren naar gieren. Ze hebben een compleet andere ecologie en levensstijl. Je moet echt opnieuw uitvogelen hoe je hun gedrag bestudeert.’

Minder gierig dan gedacht

Gieren hebben relatief grote hersenen, leven lang en sommige soorten zijn sociale dieren die in groepsverband leven. In combinatie met hun unieke rol als opruimploeg (ze eten karkassen) in het ecosysteem maakt het dat deze sociale gieren erg interessant zijn voor onderzoek naar hun socio-ecologische drijfveren en daarmee naar de evolutie van cognitie. Zo kijken we naar de onderlinge band tussen gieren, naar welke eigenschappen de sociale relaties beïnvloeden, de waarde van die relaties en hoe stabiel deze zijn op korte en lange termijn. Gieren staan bekend als een stille, stoïcijnse soort. Maar niets blijkt minder waar. Ze kwebbelen wat af! Hun sociale dynamiek en vocabulaire lijkt complexer te zijn dan gedacht. Dat maakt ze niet alleen fascinerend, maar ook een uitdaging voor onderzoek. 

’s Nachts in de dierentuin 

Er is nog veel te onderzoeken over gieren. Zijn er banden buiten het broedpaar? Wat maakt dat gieren ‘vrienden’ worden? Hoe zit het met hun sociale intelligentie? Het zijn de grote vragen die Eva’s onderzoek drijven. Dankzij de Dobberke Beurs kan Eva en haar team van studentonderzoekers nu een technologische sprong maken in haar onderzoek. ‘Mijn studenten en ik kunnen geen hele nacht in een dierentuin staan observeren. Daar hebben we nu een geweldige oplossing voor, dankzij de beurs.’ Kleine zenders, Bluetooth Proximity Loggers, worden aan de ringen van de gieren bevestigd. Deze zenders registreren automatisch wanneer twee vogels dicht bij elkaar zijn. 

Het resultaat? Data die dag en nacht inzicht geeft in hun sociale interacties. Deze zenders worden al gebruikt om mogelijke broedparen te herkennen bij een minder sociaal aangelegen gierensoort, maar nu hopen ze de sociale dynamiek van een sociale groep gieren ermee te onderzoeken. Eva: ‘Deze loggers werken altijd door, ook ’s nachts als wij er zelf niet bij kunnen zijn. Zo krijgen we nog vele meer interessante data over wie met wie optrekt en of er vriendschappen ontstaan.’

Het belang van onderzoek naar gieren: meer dan broeden op een berg

Naast de theoretische waarde heeft Eva’s onderzoek ook praktische impact. Gieren spelen een cruciale rol in het ecosysteem als aaseters, maar ze worden wereldwijd met uitsterven bedreigd. Door meer te begrijpen over hun sociale structuur en gedrag, kan Eva bijdragen aan effectievere beschermingsprogramma’s, zowel in het wild als in gevangenschap. Een volledig beeld krijgen van de sociale dynamiek van Rüppell’s gieren – dat is de onderzoeksuitdaging die Eva aangaat. ‘Het is zoveel meer dan alleen broeden op een berg. Deze dieren hebben een complex sociaal leven. Als we begrijpen hoe dat werkt, leren we niet alleen meer over gieren, maar ook over hoe intelligentie in sociale dieren is ontstaan.’

Met de Dobberke Beurs heeft Eva nu de middelen om een flinke stap in die richting te zetten. En wie weet? Hopelijk vliegen haar ontdekkingen straks de wereld over.