Talenkennis cruciaal voor Nederland
Nederland is een klein land dat zijn welvaart mede te danken heeft aan zijn kennis van talen en culturen. Talenstudies zijn cruciaal voor de maatschappelijke en economische ontwikkeling van Nederland. In de trendrapportage Arbeidsmarkt Leraren van het ministerie van OCW worden Nederlands, Frans en Duits aangemerkt als “permanente tekortvakken”. Nederlandse handelsbelangen, internationale betrekkingen, de opkomst van grote taalmodellen, de positie van de Nederlandse taal en cultuur, het begrip van andere talen en culturen. Dat alles kan niet zonder grondig academisch onderzoek naar, en onderwijs in, talen en culturen.
Ongewenste effecten bekostigingssystematiek
Universiteiten worden gefinancierd op basis van studentenaantallen. Daardoor worden universiteiten niet zozeer beloond voor het aanbieden van studies die noodzakelijk zijn voor het behouden en borgen van voor Nederland cruciale kennis, maar voor het aanbieden van studies die populair zijn onder studenten. Ook wakkert de bekostigingssystematiek onnodige competitie tussen universiteiten aan, terwijl samenwerking bij het aanbieden van studies juist geboden is. Het gaat immers om kennis die voor Nederland als geheel van belang is.
Advies KNAW
De KNAW adviseert om voorlopig geen besluiten te nemen om talenstudies te schrappen of samen te voegen. Het is noodzakelijk dat Nederlandse universiteiten eerst landelijke afspraken maken over het behoud en de ontwikkeling van noodzakelijke kennis van talen en culturen, zoals afgesproken in het sectorplan Social Sciences and Humanities. Het verdient aanbeveling om dit via een transparante besluitvormingsprocedure te doen en voor zover mogelijk ook een alternatieve financieringssystematiek voor de opleidingen in ogenschouw te nemen. De KNAW roept de minister van OCW op om vanuit zijn stelselverantwoordelijkheid de universiteiten hierbij waar nodig te ondersteunen.