Ook dit jaar komen er weer tien nieuwe leden bij. Ze komen uit de volle breedte van de wetenschap en doen onderzoek naar uiteenlopende onderwerpen, variërend van klimaatrechtvaardigheid tot cellulaire interacties of islamitische intellectuele geschiedenis.
De tien onderzoekers worden officieel als lid van De Jonge Akademie geïnstalleerd op dinsdag 28 maart 2023. Tijdens hun vijfjarig lidmaatschap maken zij zich sterk voor projecten op het gebied van wetenschapsbeleid, interdisciplinariteit, internationalisering en de relatie tussen wetenschap en samenleving.
De nieuwe leden zijn:
Bieke Cattoor onderzoekt hoe landschap in beelden wordt gevat, en focust daarbij op alledaagse stedelijke omgevingen. Ze analyseert niet alleen, maar ontwerpt zelf ook, en draagt concreet bij aan een meer leefbare, duurzame en veerkrachtige stad. Momenteel werkt Cattoor samen met burgerwetenschappers en stedelijke actoren aan een nieuwe verbeelding van de Randstad als tuinencomplex. Randstadbewoners zijn daarin tuiniers van een meer sociale en ecologische leefomgeving. In De Jonge Akademie vertegenwoordigt zij de ontwerpende wetenschappen, en wil zij zich inzetten voor een meer diverse benadering van kenniscreatie en-communicatie.
Hoe hebben zich door de eeuwen heen gemeenschappen gevormd rond de heilige bronteksten van de islam? Pieter Coppens bestudeert de islamitische intellectuele geschiedenis. Momenteel werkt hij aan een monografie over de opkomst van ‘salafistische’ hermeneutiek aan het begin van de twintigste eeuw. Daarin beschrijft hij een heroriëntatie op striktere interpretatieregels van de belangrijkste islamitische bronnen: de Koran en de Soenna. Hij laat zien hoe de snelle opmars van onderwijs en gemakkelijk verkrijgbare boeken leidden tot een versmalling en verharding van het religieuze discours. Dit verdrong de traditionele bredere oriëntatie op de islamitische traditie.
Fouten van overheden moeten worden opgespoord, maar ook de successen moeten worden belicht, vindt Scott Douglas. Dit voorkomt doemdenken over de problemen die we als samenleving moeten oplossen. Douglas geeft zelf het goede voorbeeld. Hij onderzoekt succesvolle samenwerkingen tussen overheden en maatschappelijke organisaties rond pijnlijke problemen als radicalisering, laaggeletterdheid en kindermishandeling. Hij leidt innovatieve projecten waarin wetenschappers, studenten, overheden en burgers samen nieuwe oplossingen uitproberen. Hij deelt deze lessen door middel van onderwijs en vrij toegankelijke databases. En naast zijn werk als onderzoeker is hij ook in de praktijk actief als directeur van de Rekenkamer van Almere.
De meeste mensen zijn goed in staat om zich in anderen in te leven en zich de wereld voor te stellen vanuit verschillende perspectieven. Max van Duijn bestudeert dit vermogen tot ‘gedachtelezen’ in de natuurlijke context van menselijke taal en interactie. Met technieken uit de datawetenschappen en kunstmatige intelligentie analyseert hij hoe kinderen en volwassenen perspectieven van anderen innemen en uitwerken in verhalen, gesprekken en ander taalgebruik. Daarnaast werkt hij aan computermodellen van inlevingsvermogen, en bestudeert hij wat mensen en machines van elkaar kunnen leren op dit gebied. Zijn onderzoek verbindt de alfa, gamma- en bètawetenschappen
Wanneer ons lichaam wordt bedreigd (en alleen dan!) moet ons immuunsysteem in actie komen. Om die beslissing op het juiste moment te nemen, moeten onze immuuncellen rechtstreeks contact met elkaar maken. Inzicht in de moleculaire processen van deze cel-celcontacten is dan ook essentieel voor het begrijpen van immuunreacties. Kristina Ganzinger wil de principes in kaart brengen waarop immuuncellen in cel-celcontacten hun besluitvorming baseren. Ze gebruikt hiervoor geavanceerde microscopie en methoden uit de synthetische biologie. Op de lange termijn kan dit onderzoek nieuwe, nog onbekende immuuncelinteracties blootleggen. Daarmee komen ook bredere toepassing van immunotherapieën tegen kanker dichterbij.
De opmars van radicaal- en extreemrechtse bewegingen vormt een uitdaging voor de gevestigde orde. Hoeveel aandacht moeten politici en journalisten deze groeperingen bijvoorbeeld gunnen? Léonie de Jonge verdiept zich in de opkomst en sluipende normalisering van extreemrechts. Ze zoekt een verklaring voor het verschijnsel dat radicaal rechts-populistische partijen in sommige landen en regio’s succesvoller zijn dan in andere. Ook maakte ze een handleiding voor hoe je als onderzoeker leden van deze groep het beste kunt benaderen en interviewen. Als lid van De Jonge Akademie wil De Jonge zich inzetten voor betere loopbaanperspectieven voor jonge wetenschappers.
Hoe verschillen cognitieve vaardigheden tussen mensen? Hoe veranderen ze tijdens de levensloop? Wat is de verklaring voor deze verschillen en veranderingen en hoe beïnvloeden ze elkaar? Dat is het onderzoeksgebied van Rogier Kievit. Hij zoekt antwoorden door multivariate statistische methoden toe te passen op grote gegevensbestanden. Momenteel leidt Kievit onderzoek naar snelle wisselingen tussen goede en slechte cognitieve prestaties bij kinderen. Bij De Jonge Akademie wil hij zich inzetten voor klimaatinitiatieven in de academische wereld. Ook wil hij eraan bijdragen dat academici die van over de hele wereld in de Nederlandse wetenschap komen werken zich welkom voelen.
Universiteiten gedragen zich steeds meer als ondernemingen. Ze concurreren met elkaar, worden bestuurd als bedrijven en moeten politiek-economische belangen dienen. Vasiliki Kosta onderzoekt hoe deze trend zich verhoudt tot het grondrecht van de EU op vrijheid van kunsten en wetenschappen, waartoe ook vrijheid van wetenschappelijk onderzoek en academische vrijheid behoren. Zij wil de inhoud, reikwijdte en filosofische rechtvaardiging van dit grondrecht helderder maken. Ook onderzoekt ze in hoeverre concrete EU-wetten en Europees en nationaal beleid op dit gebied worden nageleefd. In De Jonge Akademie wil Kosta zich met name inzetten voor de samenwerking tussen kunsten en wetenschappen.
Wat is de betekenis van de Grondwet voor burgers? Ingrid Leijten onderzoekt de veranderende rol van grondrechten tegen de achtergrond van bredere vraagstukken zoals legitimiteit van overheidsingrijpen, spreiding der machten, de mate waarin belangen van burgers in de politiek weerspiegeld worden (representatie) en vertrouwen in de overheid. Daarbij kijkt ze naar zowel klassieke grondrechten, zoals de vrijheid van meningsuiting en het recht op persoonlijke levenssfeer, als naar sociale grondrechten, zoals het recht op sociale zekerheid of gezondheidszorg. Leijten zet zich in om het bewustzijn te vergroten van hoe een rechtsstaat functioneert’.
Daphina Misiedjan maakt zich sterk voor klimaatrechtvaardigheid. Zo onderzoekt ze de juridische belemmeringen voor het aanpakken van klimaatuitdagingen in het Caribische deel van Nederland. Ook kijkt ze naar milieurechtvaardigheid in lokale context. Daar speelt bijvoorbeeld luchtvervuiling een rol, en toegang tot betaalbaar en veilig drinkwater. Misiedjan onderzoekt niet alleen welke rechten gelden voor wie, maar ook hoe gemeenschappen en individuen het recht in de praktijk gebruikmaken om hun doelen te bereiken. En ze is niet alleen geïnteresseerd in mensenrechten, maar ook in rechten van de natuur, zoals het recht van een rivier op goede waterkwaliteit.
De Jonge Akademie is een dynamisch en innovatief platform van onderzoekers uit verschillende disciplines met visie op wetenschap en wetenschapsbeleid. Zij organiseert inspirerende activiteiten voor verschillende doelgroepen op het gebied van interdisciplinariteit, internationalisering, wetenschapsbeleid en wetenschap en maatschappij. De vijftig leden waren op het moment van benoeming minder dan tien jaar geleden gepromoveerd. Deze wetenschappers vertegenwoordigen samen een breed spectrum van wetenschappelijke disciplines en ze zijn werkzaam bij Nederlandse universiteiten en een groot aantal onderzoeksinstituten. Hun lidmaatschap duurt vijf jaar, elk jaar stromen er tien leden in en uit. De Jonge Akademie is onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.