Wetenschap op bestelling - Over de omgang tussen wetenschappelijk onderzoekers en hun opdrachtgevers

De wetenschap geniet vertrouwen door het streven naar objectiviteit en waarheid. Dankzij het openbare mondelinge en schriftelijke debat, en geschreven en ongeschreven ethische codes, heeft de wetenschap een sterk zelfreinigend vermogen. Maar dat is niet meer voldoende, omdat onderzoekers steeds vaker onder druk staan van rechtstreeks betalende opdrachtgevers, die graag hun invloed uitoefenen op de uitvoering van het onderzoek en de interpretatie van de resultaten. Daarom stelt de KNAW voor dat onderzoekers en opdrachtgevers zich committeren aan een 'Verklaring van wetenschappelijke onafhankelijkheid'. Daarin spreken zij onder meer af dat de opdrachtgever de opzet, uitvoering, interpretatie en publicatie van het onderzoek niet onjuist zal beïnvloeden. Het is de bedoeling dat betrokken partijen in hun contracten onderschrijven dat zij de Verklaring zullen naleven en dat zij dit melden in hun publicaties en rapporten. Ook de rijksoverheid zou zich eraan moeten houden bij al het opdrachtonderzoek dat zij laat uitvoeren; de strijdige voorwaarden die de afzonderlijke ministeries hanteren, zouden moeten komen te vervallen.

De KNAW stelt voor dat onderzoekinstellingen laten registreren of zij volgens de 'Verklaring van wetenschappelijke onafhankelijkheid' willen werken. Het Landelijk Overlegorgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI) kan daarvan een openbaar register bijhouden.