Lorentzmedaille

De natuurkundige Juan Martín Maldacena, hoogleraar aan het Institute for Advanced Study in Princeton, krijgt de Lorentzmedaille 2018 voor zijn baanbrekend en vernieuwend werk in de theoretische natuurkunde gedurende de afgelopen twee decennia. 

Maldacena leverde een belangrijke bijdrage aan ons begrip van de quantumfysica van zwarte gaten. In 1997 presenteerde hij als eerste een diepgravende relatie tussen de twee pilaren van de moderne natuurkunde: de quantumveldentheorie en de quantumzwaartekracht. Deze zogeheten 'AdS/CFT-correspondentie' (ook wel: 'ijk/zwaartekracht-dualiteit' en 'Maldacena-dualiteit' genoemd) heeft een ware revolutie in de snaartheorie en daarbuiten ontketend. Inmiddels zijn er tal van verschillende theoretische realisaties van deze correspondentie gevonden, waarvan mogelijke fysische implicaties verder worden onderzocht. Een voorbeeld hiervan is de voorspelling van de zogenaamde 'minimale viscositeit' van het sterk gekoppelde quark-gluonplasma, die naderhand onderschreven werd door metingen in Brookhaven en CERN. 

Het werk van Maldacena strekt zich ook uit tot andere takken van de theoretische fysica. Zo bewees hij in 2003 dat de kosmische achtergrondstraling een zeer specifieke signatuur moet bevatten van inflatiemodellen voor het ontstaan van het heelal. Juan Martín Maldacena geldt als zeer invloedrijk; zijn artikelen hebben een grote groep theoretische natuurkundigen beïnvloed en gevormd. Ook in termen van kwantitatieve indicatoren is zijn productiviteit buitengewoon. In de afgelopen 25 jaar heeft hij 125 artikelen gepubliceerd, met rond de 50.000 citaties. Zijn publicatie over AdS/CFT-correspondentie is het meest geciteerde artikel in de hoge-energiefysica (bron). Meer over Maldacena’s werk: http://www.sns.ias.edu/malda

Over Juan Martín Maldacena

De in Argentinië geboren Juan Martín Maldacena (1968) begon zijn academische loopbaan aan de universiteiten van Buenos Aires en Cuyo, Bariloche. Hij promoveerde aan de universiteit van Princeton, waarna hij zijn carrière voortzette bij de universiteiten Rutgers en Harvard. Sinds 2001 is hij hoogleraar aan het Institute for Advanced Study in Princeton.

Maldacena ontving al vele nationale en internationale onderscheidingen voor zijn werk, zoals de Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics, de ICTP Dirac Medal, de Milner Foundation Fundamental Physics Prize, e.d. Daarnaast is hij onder andere lid van de National Academy of Sciences en The World Academy of Sciences (TWAS). 

Michael Berry, emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Bristol, krijgt de Lorentzmedaille 2014 voor de ontwikkeling van de theorie van de geometrische fase, die zowel in de kwantummechanica als in de klassieke golftheorie van groot belang is.

Niet alleen in onderwerp, maar ook wat wetenschappelijke stijl en nieuwsgierigheid betreft doet Berry aan Hendrik Lorentz denken. Net als Lorentz combineert Berry in zijn werk theoretische vraagstukken met praktische toepassingen, waarbij hij zelf de gedetailleerde berekeningen doet. Ook Lorentz deed zelf de berekeningen aan de Zuiderzeewerken. Beide wetenschappers delen het talent om verborgen pareltjes te ontdekken in alledaagse zaken en zien verbanden die anderen ontgaan. Berry legt bijvoorbeeld in zijn werk een verband tussen singulariteiten (een punt met oneindige dichtheid) in een regenboog en tsunamies.

Over de laureaat

Michael Victor Berry (1941) volgde zijn undergraduate studie natuurkunde aan de Universiteit van Exeter. Hij promoveerde aan de Universiteit van St. Andrews. Sindsdien heeft zijn carrière zich vooral aan de Universiteit van Bristol afgespeeld, waar hij sinds 1979 hoogleraar natuurkunde is; sinds 2006 als Melville Wills Professor of Physics (emeritus).

Berry ontving al vele nationale en internationale onderscheidingen voor zijn werk, zoals de Royal Medal van de Royal Society en de Wolf Prize in Physics. Samen met de latere Nobelprijswinnaar Andre Geim kreeg hij in 2000 de IgNobel Prijs voor het laten zweven van een kikker door middel van een zeer sterke magneet.
In 1982 werd Berry verkozen tot lid van de Royal Society of London. In 1996 werd hij geridderd. Sinds 2000 is hij buitenlands lid van de KNAW.

Edward Witten, hoogleraar aan het Institute for Advanced Study, Princeton, USA, ontving de Lorentzmedaille 2010 voor zijn baanbrekende bijdragen aan de wiskundige beschrijving van fundamentele krachten en elementaire deeltjes, in het bijzonder de snaartheorie.

Uit het juryrapport: "Edward Witten is aantoonbaar de invloedrijkste theoretisch fysicus van de laatste drie decennia. Zijn werk omvat meer dan 300 publicaties op het gebied van quantumveldentheorie, snaartheorie, en mathematische fysica. Het werk van Witten kenmerkt zich door een combinatie van diepe natuurkundige inzichten, wiskundige elegantie, en een bewonderenswaardige helderheid van zijn wetenschappelijke betoog. Zijn talloze bijdragen aan de natuurkunde, alsook aan de wiskunde, bestrijken een breed scala aan originele en baanbrekende ontdekkingen en theoretische modellen. Als geen ander modern wetenschapper heeft hij de brug kunnen slaan tussen wiskunde en natuurkunde, en al doende zeer belangrijke bijdragen geleverd aan beide gebieden van de wetenschap."

Juryvoorzitter Carlo Beenakker "Het staat buiten kijf dat Edward Witten door zijn werk een vergelijkbare grote invloed heeft gehad op de ontwikkeling van de natuurkunde als Hendrik Antoon Lorentz. Zijn leidende rol in deze natuurwetenschap maakt hem dan ook tot een waardige winnaar van de Lorentzmedaille."
 

Over de laureaat

Edward Witten studeerde in 1971 af aan Brandeis University en promoveerde in 1976 aan de Universiteit van Princeton. Na een postdoc aan de Universiteit van Harvard trad hij in 1980 toe tot de staf van Princeton. In 1987 stapte hij over naar het Institute for Advanced Study. Hij is onder meer onderscheiden met de US National Medal of Science, de Fields Medal en de Crafoord Prize.

2006 Leo P. Kadanoff

2002 Frank Wilczek

1998 Carl E. Wieman en Eric A. Cornell

1994 Alexander Polyakov

1990 Pierre-Gilles de Gennes

1986 Gerard 't Hooft

1982 Anatole Abragam

1978 Nicolaas Bloembergen

1974 John H. van Vleck

1970 George E. Uhlenbeck

1966 Freeman J. Dyson

1962 Rudolf E. Peierls

1958 Lars Onsager

1953 Fritz London

1947 Hendrik A. Kramers

1939 Arnold Sommerfeld

1935 Peter Debije

1931 Wolfgang Pauli

1927 Max Planck