Gebruik wetenschappelijke methoden voor besluitvorming complexe beleidsthema’s

Ook nu er bezuinigd wordt op de wetenschap, is het belangrijk om te werken aan het wetenschapssysteem als geheel. Effectieve besluitvorming over wetenschapsbeleid werkt in ieders voordeel en daarom bepleit De Jonge Akademie een methode om de besluitvorming nog beter in te richten. Als wetenschappers meedenken over beleid, gebeurt dat meestal via focusgroepen en enquêtes. Maar het samenstellen van een representatieve focusgroep is een uitdaging, net als het opstellen van een enquête waarbij de respondenten echt geïnformeerde keuzes kunnen maken. De Jonge Akademie pleit voor het inzetten van raadplegingsmethodes, zoals een Participatieve Waarde Evaluatie (PWE), om zo breed mogelijk input te verzamelen en beter geïnformeerde beslissingen te kunnen nemen over complexe wetenschapsbeleidsthema’s.

Experiment onderzoeksfinanciering

Om de bruikbaarheid van deze methode te testen, zette De Jonge Akademie zelf een PWE op en vroeg ruim 1.100 academici naar hun mening over de verdeling van onderzoeksfinanciering. De resultaten zijn te lezen in het rapport Geïnformeerde keuzes. Een onderzoek naar inspraak bij wetenschapsbeleid.

Voorkeuren onderzoeksfinanciering

Enkele belangrijke take-aways uit de PWE over onderzoeksfinanciering zijn:

• Er is een groot draagvlak voor rolling grants: doorlopende, niet-competitieve financiering.
• Beursafhankelijkheid wordt gezien als een bedreiging voor de academische vrijheid.
• Onderzoekers in verschillende loopbaanstadia hebben verschillende voorkeuren, terwijl de voorkeuren over disciplines minder van elkaar lijken te verschillen.
• Zelfs succesvolle aanvragers en wetenschappers met veel ervaring in beoordelingscommissies vinden het beoordelingsproces niet ‘eerlijk’.

Lessen uit het experimenteren met de PWE-methode

De Jonge Akademie heeft een raadpleging opgezet en uitgevoerd, en een grote groep respondenten betrokken. Hieruit kunnen verschillende lessen getrokken worden. Goed tijdmanagement in de plannings- en uitvoeringsfasen en afstemming op de doelgroep zorgt voor een juiste toepassing van een PWE: bij bredere vraagstukken en besluitvorming. Een brede raadpleging is nog geen garantie voor een representatieve steekproef, de PWE moet daarom stimuleren om vooruit te denken, door expliciet aan te geven welke dilemma’s en gevolgen er met de verschillende opties gepaard gaan. De Jonge Akademie moedigt beleidsmakers, zoals NWO en UNL, aan om regelmatig soortgelijke onderzoeken te doen.

Methode

De Jonge Akademie voerde een PWE uit, waarbij de deelnemers werd gevraagd om hun ideeën over complexe vraagstukken te verwoorden alsof zij zelf de besluitvormers zijn, waarbij zij werden geconfronteerd met dezelfde keuzes, dilemma’s, beperkingen en gevolgen. De raadpleging liep in mei en juni 2022. Academici van alle Nederlandse universiteiten deden mee, maar de responspercentages verschilden sterk van instelling tot instelling. De volledig geanonimiseerde data uit dit onderzoek zijn openbaar toegankelijk en in te zien via GitHub.